
Çarlık Rusya’sının bugün ki Rusya olmasını sağlayan, yenilikçi Çar Büyük Pedro…
BÜYÜK PEDRO ( DELİ PEDRO)
Pedro 1672’de Moskova’da, dünyaya gelen Pedro Babası Çar Aleksi öldüğünde henüz dört yaşına bile gelmemişti. Aleksi’nin ilk eşinden de on üç çocuğu olduğu için, uzun ve bazen de şiddet içeren bir taht mücadelesinin başlamıştı . Hatta bu veraset savaşından ötürü bir keresinde genç Pedro hayatını kurtarmak için kaçmak zorunda bile kalmıştı. 1682 yılında,henüz 10 yaşındayken tahta geçen Petro, 17 yaşına kadar üvey ablası Sofya naiplik yaptıysa da, Pedro’nun güvenliği hala tehtid altındaydı.
Ne yazık ki o dönemin Çarlık Rusya’sı büyük bir durgunluk yaşıyordu. Özellikle İsveç ile yapılan bir dizi savaşta yenik düşen Rusya, son birkaç çar zamanında bir türlü gelişememişti. Petro ise küçüklüğünden itibaren Rusya’yı dünya gücü yapmayı aklına koymuştu. Nedenlerinden biriside Rusya’nın Batı Avrupa’nın hemen hemen her bakımdan yüzyıllarca gerisinde olmasıydı. Rusya ne Rönesans’tan ne de Reform’dan etkilenmişti. Din adamları cahildi, edebiyat neredeyse yoktu, matematik ve tabii bilimler göz ardı ediliyor, hatta hor görülüyordu. Tam da bu sebeplerden ötürü Pedro bir değişiklik yapılması gerektiğini düşünüyordu. Köklü bir değişiklik.
1697-98 yılları arasında Pedro Batı Avrupa’ya uzun bir yolculuk yaptı. Bu yolculuğa 250 kişiyi dahil etti ve seyahate onlarla birlikte çıktı.
Piotr Mikhaylov takma adım kullanarak başka türlü görmeyeceği bir çok şeyi inceleme imkanına kavuştu. Yolculuğu sırasında Pedro bir süre Hollanda’da, Hollanda-Doğu Hint şirketinde gemi marangozluğu yaptı. Ayrıca, İngiltere’de Kraliyet Donanması’nın tersanesinde çalıştı, Prusya’da topçuluk üzerine eğitim gördü. Fabrikaları, okulları, müzeleri ve cephanelikleri dolaştı; hatta İngiliz Parlamentosu’nun bir oturumuna bile katıldı. Kısacası, Batı’nın kültürü, bilimi, endüstrisi ve yönetim teknikleri hakkında öğrenebileceği kadar öğrendi.
Petro 1698’de Rusya’ya döndü ve Rus devletini çağdaş ve batılı bir devlet haline getirmeyi amaçlayan, geniş kapsamlı bir dizi reforma girişti. Batı teknolojisini ve tekniklerini halka tanıtmak üzere birçok batılı teknisyeni Rusya’ya getirdi. Birçok Rus gencini de öğrenin görmeleri için batı Avrupa’ya gönderdi. Saltanat dönemi boyunca sanayi ve ticaretin gelişmesini teşvik etti. Bu dönemde yerleşim yerleri genişledi ve burjuva sınıfı hem sayıca hem de nüfuz açısından büyüme kaydetti.
BÜYÜK PEDRO’NUN REFORMLARI
TOPLUMSAL YAŞAM, KILIK-KIYAFET
Rusya’da Geleneksel Rus Kıyafeti o dönemde Rusları diğer Batı ülkelerinden ayrı kılan bir özellikti. Örneğin eski Rusya’da sakalsız erkek saygı görmezdi. Bunun sebebi, sakalın Ruslar için milli bir mit olmasıydı diyebiliriz. Sakalı olmayan erkeğin Rus milli ruhuna uygun yaşamadığı düşünülürdü. Bu dönemde sakallı gezmek isteyen erkeklere vergi ödeme zorunluluğu getirildi. Aynı zamanda da klasik uzun Rus milli elbiseleri de Petro tarafından şehirlerde ve asiller arasında yasaklandı. I. Petro’dan evvel Rusya’da kadınlar da kısıtlamalar ile yaşamaktaydı. Kadınlar için özgür bir Rusya ortamı yoktu. Kadınlar yanlarında bir erkek olmadan geceleri dışarı çıkamaz, kalabalık toplantılara katılamaz, gidilen yemeklerde ortamlarda içki içemezdi. Petro ile birlikte kadınlarda toplum içerisinde bir yer edindi.Görücü usulü evlilik yasaklandı, tarafların zoru ile değil kişilerin kendi tercihi ile evlenmesi teşvik edildi. Bunun altında yatan sebep ise, mutlu aileler oluşturup doğum oranını böylelikle de nüfusu arttırmaktı.
ASKERİ REFORMLAR
Petro’nun en büyük hayallerinden biri ise, Rusya’yı güçlü bir deniz ülkesi haline getirmekti. Bazı subaylar ve Rusya hizmetinde çalışan bazı 18 yabancı subaylar denizci olarak görevlendirilmiştir. Petro’nun tahtta bulunduğu dönemde, ilk kez büyükçe bir Rus donanması kuruldu. Dahası, ordu batı tarzında yeniden yapılandırıldı, askerlere üniforma ve modem silahlar verildi ve orduda batı tarzı talimler yapılmaya başlandı.
EKONOMİK REFORMLAR
Ekonomiye yeni alanlar kazandırmak isteyen Petro, ziraat, hayvancılık, at ve koyun yetiştiriciliği, bahçıvanlık, şarap sanayi, balıkçılık gibi alanlara da elini değdiriyordu. Merkantalizm politikasını esas alarak ülke ekonomini yüceltmeye çalıştı. Bu durum özellikle dış ticaretin gelişmesine katkı sağladı.
EĞİTİM VE KÜLTÜR REFORMLARI
Büyüyen ve gelişen Rusya’nın Avrupai tarzda eğitim sistemine ihtiyacı vardı. Bu doğrultuda I. Petro, Matematik ve Denizcilik okulunu kurdu. Bu okulda, Geometri, Trigonometri, Coğrafya gibi dersleri vermek amacıyla İngiliz öğretmenler getirildi. Daha sonra okulda Latince, Almaca, Fransızca gibi derslerde verilmeye başlandı. 1732 yılında ise Harp Okulları açıldı. Bu okulda aynı zamanda görgü kuralları da öğretilmekteydi. Kaynak ihtiyacını karşılamak adına, İlk Milli Kütüphane olan “Kuntskamera” açıldı. İlk Rusça haber gazetesi olan “Vedomisti” kuruldu.
Sonuç olarak bakılırsa dönemin Rusya’sının gelişmesini, kalkınmasını ve Avrupa’lı devletlerin seviyesine erişmesini isteyen Çar Pedro bu hedefine ulaşmış. Zorlu bir yoldan yürümüştür.
Balçık ve Kemikten yapılan St Petersburg’un oluşumunu okumak için biraz bekleyeceksiniz demiyorum. Yine Pedro’nun reformları arasında yer alan St Petersburg yazımıza ulaşmak için tıklayınız…
Diğer Tarih yazılarını okumak için tıklayınız…