ŞARLMAN ‘I (CHARLEMAGNE) KRALLIKTAN İMPARATORLUĞA GÖTÜREN SÜREÇ

Bugün ki yazımızda, siz meraklı Gossive okuyucularına Avrupa kıtasında ve Doğu Roma İmparatorluğunda (Bizans) oldukça önemli bir siyasi etki yaratan Şarlman ‘ın imparatorluk unvanını alış sürecini özetlemeye çalışacağız.

Krallıktan İmparatorluğa

Şarlman (Charles/Charlemagne) toprak açısından büyük bir kurucuydu. Lombardları yenerek papalığı onların elinden kurtarıp kralları olduğunda, papalığın toprakları da Frankların kontrolüne geçmişti. Savaşçıları kuzeyde, Mainz‘den Koblenz’e uzanan bir hattan doğudaki Magdeburg‘a kadar ilerlemişti. Paganları din değiştirmeye zorlamak için otuz yıl boyunca Sakson sınır bölgesinde açılan savaşlarda mücadele etti. Avarlara(795-96), Vendlere ve Slavlara karşı savaşmak ona yalnız servet değil; Karintiya, Bohemya ve Tuna Nehri boyunca Bizans‘a kadar uzanan bir yolun başlangıcını kazandırdı. Danlar’ı kontrol altına almak için Elbe Nehri‘nin karşı kıyısında sınır bölgesi kuruldu. Şarlman, 9. yüzyıl başında ordusunu İspanya’ya sürerek, Pirenelerin güneyinde Ebro Nehri ve Katalonya kıyılarına kadar uzanan İspanya sınır bölgesini oluşturdu. Şarlman için en büyük askeri başarı, İspanya savaşı idi. Bu savaşlar, haçlı seferlerinin ilk örneği olarak da kabul edilmiştir. Bu zafer, La Chanson de Roland (Roland Şarkısı) şiirinde anlatılmaktadır. Sakson savaşlarında da aynı arka plan bulunmaktaydı.

Şarlman’ın kendisini artık bir Patricus Romanorum olarak görmediği açıkça ortadaydı. Hatta o Hristiyanlığın koruyucusuymuş gibi davranmaktaydı. 796 yılında Adrianus’un ölümünün ardından onun yerine tahta çıkan III. Leon için Charles şu sözleri sarf etmişti: “Sen Hristiyanların hükümdarı ve babası kralı ve başrahibi, önderi ve rehberisin”. Ayrıca kendi dünyevi iktidarı ile papanın manevi iktidarının sınırlarını büyük bir titizlikle ona nasıl davranması gerektiğini bildirmişti. Bunun yanı sıra Adrianus’un yerine papalık makamına oturan III. Leon, Şarlman’a Roma’nın sancağını yollamış ve yayınladığı emirnamelere Şarlman’ın tahta çıkış tarihini ekleyerek yeni bir gelenek başlatmıştı.

Şarlman ve Papa III. Leo

III. Leo, seleflerinin aksine yetkilerinin daha fazla olması gerektiği düşüncesindeydi. Üstelik bunu gerçekleştirmeye yönelik adımlarda atmıştı. Bunun sonucunda Romalı soylular ile arası açılmıştı. Soylular mevcut konumlarını ve toprak bütünlüklerini korumak için tepki gösterdiler. Papanın asil bir soydan gelmediğini ve topraklarını ellerinden almaya çalıştığını ileri sürerek III. Leo’yu bir manastıra kapattılar. Canından endişe eden Papa, Roma’dan kaçarak Paderborn’a sığındı. Burada Şarlman’dan gelecek yardımı bekleyecekti.

800 yılında gerçekleşen bu olayda papa ile birlikte Roma’ya gelen Şarlman, bir konsil toplayarak papanın ve soyluların savunmalarını dinledi. Bu sadece göstermelik bir hareketti. Sonuç olarak papa görevinin başında olmalıydı. Çünkü o Tanrı’nın vekiliydi; onu korumakta Şarlman’nın göreviydi. III. Leo’nun, Aziz Petrus katedralinde tövbe ettiği sırada Şarlman ve askerleri ona eşlik etmekteydi. Amaç, Roma halkından gelebilecek bir ayaklanmanın önüne geçmekti Romalı soylular sürgün edilirken, papa yeniden makamına oturtuldu. Papalık, yine büyük bir tehlikeden Frankları sayesinde kurtulmuştu. Şarlman bu yardımının karşılığı çok geçmeden alınacaktı.

İmparator Şarlman

Kuşkusuz Şarlman imparatorluk unvanını alabilirdi. Bu kararı kendisi verebileceği gibi bu konuda kilise meclisini de kullanabilirdi. Ama bu makama papanın girişimleri sonucu ulaşırsa imparatorluğu Hristiyan dünyasının tamamında ne kadar meşru bir olay olarak görülecekti. Bu sayede taşıdığı Patricius unvanıyla sahip olduğu güç arasındaki dengesizlikte ortadan kalkmış olacaktı. Papanın kendisini dini alanda temsil etmesi gibi oda Saint Peter’i askeri sahada temsil edecekti. Onlar aynı sistemin çatısı altında birleşecekti. 800 yılı itibari ile Şarlman Saksonya ve Bavyera’yı fethetmiş, Avarları tarih sahnesinden silmiş ve İspanya’ya karşı saldırıya geçmişti. Sonuç olarak Batı Hristiyan âleminin hemen hemen tamamı onu elindeydi. Nihayet 25 Aralık 800 tarihinde papa Şarlman’ın başına imparatorluk tacını takarak bu yeni Hristiyan imparatorluğunu kutsamıştı. Şarlman unvanını Bizans usullerine göre yani Acclamatio(halk onayı çev.) yoluyla almıştı. Papa daha sonra tacı onun başına koymuş ve önünde saygıyla eğilmişti.

Kaynaklar

J.M. Roberts, Avrupa Tarihi, Çev. Fethi Aytuna.

Pınar Ülgen, Orta Çağ Avrupa Tarihi.

Henri Pirenne, Hazreti Muhammed ve Şarlman, Çev. Muhsin Önal Mengüşoğlu.

Murat Çaylı, “Orta Çağ’da Doğu ve Batı’daki Din ve Devlet İlişkilerinin Karşılaştırılmasına Bir Örnek: Charlemagne ve Sultan Tuğrul Dönemleri”

Diğer Tarih Yazılarımızı Okumak İçin Tıklayınız.