PUSULA NEDİR ?

Pusula, üzerinde Kuzey (North) ve Güney (South) yönlerini gösteren, mıknatıs iğnesi olan yön bulmak için kullanılan alettir. İtalyanca bussola kelimesinden türkçeye girmiştir.

Ortasında bir ibre vardır ve bu ibrenin renkli ucu, pusula nereye koyulursa Koyu olsun her zaman kuzeyi göstermektedir. İbrenin gösterdiği yere dönüldüğünde, arka taraf güney, sağ taraf doğu, sol taraf batı olarak adlandırılır.

Herhangi bir manyetik cisim pusulanın yanlış yön göstermesine sebep olabilir.

PUSULA NE ZAMAN, KİM TARAFINDAN BULUNDU ?

Büyük felsefeci Thales (M.Ö. 640-546) mıknatıs taşında bir ruhun olduğunu düşünüp manyetik alanın farkına varamamıştır.

Mıknatıs üzerindeki  kuzeye yönelme özelliği, ilk kez 1. Yüzyılda Çinli denizciler tarafından keşfedildi. Denizciler, mıknatıs taşını çöpün üzerine koyup suya bıraktıklarında kuzey yıldızını gösterdiğini görmüşlerdir. Bunun üzerine pusula icat edilmiştir.

Thales

Pusulanın Avrupa’ya ulaşması 12.yüzyılda gerçekleşmiştir ve geliştirilmeye başlanmıştır. 1269 yılında Pierre De Maricourt, iğneyi mile geçirerek saydam ve dereceli kutuya koyup pusulanın ana hatlarını oluşturmuştur.

Pierre De Maricourt

1700 yılında  Edmund Halley pusula için harita çıkartmıştır. Kuzey kutbu da 1851 yılında keşfedilmiştir.

Edmond Halley

NASIL İCAT EDİLDİ ?

M.Ö. 2.yüzyıl ile M.S. 1.yüzyılda Çinli Han Hanedanlığı döneminde gerçekleştiği söylenmektedir. Hanedanlığın güney valisi Sinan icat etmiştir.

Pusula, mücevher ve altın aramalarında da kullanılmıştır.Pusuladaki mıknatıslı iğnelerin özelliklerinden yararlanılıp 424 yılında mıknatıslı arabalar yapılmıştır.

Pusula icadı  hakkında ne kadar çok yorum olsa da örneğin; 1200 yılında Fransa’da bulunması, 1207 yılında İngiltere’de bulunması gibi ilk önemli gelişme 1269 yılında Pierre De Maricourt tarafından gerçekleştirilmiştir.

PUSULA İCADININ ETKİLERİ ?

Eski dönemler de yolculuk için herhangi bir araçlara sahip olmayan insanlar için pusulanın önemi çok fazladır. Yolculuk yapmaları, pusulanın icadından sonra daha da kolaylaşmış ve insan daha büyük keşiflere çıkabilmişlerdir.

İnsanlar, yeni yerleşim yerleri bulmuş ticari kaynaklara çok büyük faydası olmuştur.

PUSULANIN ÇEŞİTLERİ NELERDİR ?

Pusula çeşitleri; askeri, aynalı, standart plaka ve kutu (prismatik) pusulalardır.

Askeri pusulalar hassas ölçüm yapılarak kullanım alanına ayrılmıştır. Genellikle doğada kullanılır. Diğerleri ise sadece yön bulmak için kullanılır.

Diğer çeşitleri; kerteriz pusulası, asma, elektromanyetik, dümenci, filika , sıvılı, cayroskop , yavru ve kadranlı pusulalardır.

EDA ÜÇKARIŞOĞLU

Diğer bilim yazılarımızı okumak için tıklayınız…