MÜSLÜMAN FETİHLERİ: AVRUPA’NIN UĞRADIĞI İSTİLALAR(VII.-XI. YÜZYILLAR) Bölüm 2

Müslüman fetihleri…

Serimizin ikinci bölümü ile tekrar karşınızdayız sevgili Gossive okuyucuları. Bu bölümümüzde Avrupa’da, özellikle Akdeniz kıyılarında faaliyetlerini arttıran ve İspanya’da bir devlet kurmaya kadar giden Müslümanların  fetih hareketlerini anlatmaya çalışacağız. Serimizin devamı için bizi takip etmeye devam edin…

MÜSLÜMANLAR AVRUPA’DA

Avrupa toplumlarının, İslam devletleriyle üç farklı cephede çarpıştıkları bilinmektedir. Bu cephelerin ilki Güney İtalya’dır. Burası, Kayruan’ın Aglabi emirliklerinin, sonrasında da X. yüzyılın başlarından itibaren Fatimi halifelerinin av alanı gibi olmuştur. Fransa’nın Normandiya bölgesinden gelen bir avuç maceracı, Bizanslı ya da Arap fark etmeksizin saldırılara başlayana kadar, XI. yüzyıl boyunca bu bölgede İslam tehlikesi devam etmiştir.

Yapılan irili ufaklı çarpışmaların genel sonucuna baktığımızda bu istilaların uzun vadede bir getirisi olmamıştır. Neticede bir yer fethedilirken başka bir yer kaybedilmiştir. İki tarafında toprak kaybı ya da kazanımı büyük etkilere yol açmayan etkisiz değişikler olarak görülmüştür. Fark yaratan çarpışma hattı ise İspanya olmuştur. Bu bölgedeki askeri faaliyetler diğerlerinden farklı şekilde gelişmiştir. İslam birlikleri nüfus olarak bölgede istihdam kurarak devletin merkezini bizzat ülkenin içine kurmuşlardır. Söz konusu yer Kurtuba merkezli Endülüs Emevi Devleti‘dir.

YÜZYILLAR SÜREN ASKERİ FAALİYETLER

Avrupa’nın güneyinde  Müslümanların uzun süreli varlıklarına bir çok farklı bölgede rastlamak mümkündür. Müslümanların Sicilya’da yaklaşık 200 yıldan fazla zaman geçirdikleri bilinmektedir. Endülüs’te geçirdikleri  800 yıla, Bari ve Taranto’daki kısa süreli varlıkları da eklenebilir. Aynı zamanda, Agropoli’nin kuşatması ile Campania’da Garigliano, Provence’da Frassineto askeri kolonileri de bu sürece eklenmelidir. Sicilya’yı istila eden Aglebiler, 909 yılında yerini Fatimilere bırakmıştır. Fatimilerinde adanın yönetimini bir yüzyıldan uzun bir süre Kalbilere bıraktığı bilinmektedir. Çünkü halifeliği Abbasilerden almak için bölgeye olan dikkatlerini azaltmışlardır.

Müslümanların İspanya ve Sicilya’daki varlıklarının neden kuzeye doğru yayılmadığı hakkında farklı görüşler vardır. Kimi tarihçiler Puvatya Savaşı‘nı işaret ederken, kimileri ise  sebebin tam anlamıyla Puvatya olmadığı görüşündedirler. Bu görüşlerini  dönemin Avrupa’sının bahsi geçen bölgelerinin az gelişmiş olması ve buraya duyulan ilginin azlığıyla desteklemektedirler.

AKDENİZ’İN ÖNEMİ

Avrupa’nın IX. yüzyıldaki durumuna bakılacak olursa hem kuzeyde İskandinav istilalarına maruz kalmış hem de güneyde Müslüman fetihleriyle uğraşmıştır. Müslümanların saldırısı, dönemin Avrupa’sının gereken önemi vermediği Akdeniz’den gelmiştir. 847’de Bari fethedilmiş, 848’de Marsilya’ya saldırılmış, 849’da Lazio’yu ve Luni şehirleri yağmalanmış ve 850’de yine Arles şehrine korku salınmıştır.

Müslümanların bu dönemde denizcilikte Avrupa’nın çok önünde olduğu bilinmektedir. Müslümanlar, Filoları ile Fransa’nın Provence bölgesini alarak içlere doğru yıpratma taktikleri uygulamışlardır. Avrupa’nın içlerine doğru yapılan çete hareketleri 940 yılında Ren bölgesine kadar ulaşmıştır. Bölgede bulunan güçlerden Provence, Burgonya ve İtalya krallıkları Alplerde ve Provence sahillerindeki Müslüman hareketlerini durduracak gücü kendilerinde bulamamıştır.

KARŞI SALDIRILAR

Bu akınlar XI. yüzyıla kadar sürmüştür. Bu tarihten itibaren Akdeniz’de savunmadan saldırıya geçenler İtalya tüccar kentleri olan Cenova, Piza ve Amalfi‘dir. Bir varoluş meselesi olan bu karşı saldırlar ve Müslümanların kendi iç çekişmeleri sonucu güçten düşmeleri, Batı Akdeniz’den Müslümanların çıkartılmalarıyla sonuçlanmıştır.

Ortaçağ Avrupası’nın uğradığı istilalara bakılacak olursa, en az yıkıcı etkiyi bırakanın Müslüman fetihleri olduğu görülecektir. Çünkü fethedilen her bölge talan ve yağmadan ziyade geliştirilmiş ve ihya edilerek yaşanabilir kılınmıştır. Osmanlı Devleti‘nin de Balkanlarda uyguladığı istimalet politikaları bu bölgelerde de Müslümanlarca uygulanmıştır. Bu yüzdendir ki, bu askeri faaliyetlere biz ve birçok tarihçi tarafından istila değil bir fetih gözüyle bakılmaktadır.

Kaynaklar

Claudio Lo Jacono, “Avrupa’da İslam”, Ed. Umberto Eco, Ortaçağ: Barbarlar-Hristiyanlar-Müslümanlar, Çev. Leyla Tonguç Basmacı

Francesco Storti, “IX. ve X. Yüzyıllarda Saldırılar ve İstilalar”, Ed. Umberto Eco, Ortaçağ: Barbarlar-Hristiyanlar-Müslümanlar, Çev. Leyla Tonguç Basmacı

March Bloch, Feodal Toplum

Muhammer Gül, Ortaçağ Tarihi

J. M. Roberts, Avrupa Tarihi 

Diğer tarih yazılarımı okumak için tıklayınız.