İSKİTLER (SAKALAR)

İskitler…

Arkeolojik buluntular İskitlerin M.Ö. I. bin yıl içinde Tuna Nehri bölgesinden Çin’in batı sınırlarına kadar uzanan oldukça geniş bir bölgeye yayıldıklarını göstermektedir. Savaşçı yapılarıyla komşu devletlerin korkulu rüyası haline gelmiş aynı zamanda Helenler’ in mitolojilerine kadar giren İskitleri bu çalışma da  sizlere kısaca tanıtmaya çalışacağız.

İskitler Kimdir ?

iskitler

İskitler en eski Avrasya halkları arasında bulunmaktadır. Avrasya’nın medeni , kültürel ve askeri gelişmesine oldukça önemli katkıları bulunmuş olan bir topluluktur. Kökenleri ise Orta Asya ve Sibirya‘ya dayanmaktadır. M.Ö. VII. yüzyıla doğru, Doğu Avrupa’da ve Orta Doğu bölgelerinde görülmeye başlamışlardır. İskitlerin bu bölgelere gelmesiyle, atın binek hayvanı olarak kullanılmaya başlaması yaygınlaşmıştır. Bunun sonucunda ise birbirinden uzak toprakların idaresi ve kontrolünü sağlayan hareketlilik etkin biçimde kendisini göstermiştir.

İskitler 7000 km’ den fazla bir alanda faaliyetlerde bulunmuşlardır. Bu geniş alanda çeşitli kavimlerle ilişkiye girerek bunların yazılı belgelerinde kendilerinden söz ettirmişlerdir. Bunu İskit adına ve onlarla ilgili bilgilere Pers çivi yazılı kaynaklarda, Grek belgelerinde, Asur ve Çin kayıtlarında karşılaşmış olmaktan anlayabilmekteyiz. Bu belgelerde İskit adına değişik şekillerde rastlanmaktadır. Grek kaynaklarında, Hesiodos’un şiirlerinde İskitler “Skudai” ismiyle karşımıza çıkmıştır. Thukydides’in “Peloponnesos Savaşları” çalışmasında ve Ksenophon’un eserlerinde de İskitlerden bahsedilmektedir. Bu eserlerde ise İskit adı “Skythai” olarak geçmektedir.

iskitler

İskitlerin Ön Asya’da uzun bir süre kalmaları yaşam standartlarında değişikliklere sebebiyet vermiştir. Bu dönem içerisinde İskitler hem lükse alışmış hem de Doğu hükümdarlarını kendilerine örnek almışlardır. Bu değişim İskit sanatında da kendisini hissettirmiştir. Yapılan arkeolojik çalışmalar ise bulguları destekler niteliğinde olmuştur. Bozkır kültürünün en önemli özelliklerini yansıtan İskit sanatının, kendine özgü üslubu ve stil özellikleri ile çok geniş bir coğrafyaya yayıldığı anlaşılmaktadır.

iskitler

Köken İtibari İle İskitler

İskitlerin kökenine ait yapılan çalışmalarda ise ne yazık ki görüş birliği sağlanamamıştır. E.H. Minns, ‘’Etnografya ile ilgili hiçbir mesele belki de İskitlerin soyu problemi kadar tartışılmadı’’ diyerek İskitlerin kökeni üzerine farklı görüşlerin çokluğunu belirterek bu konuya dikkat çekmektedir. Günümüze kadar yapılan çalışmalar sonucunda üç farklı görüş ortaya çıkmaktadır. Bu farklı görüşler ise İskitlerin İrani, Slav ve Ural-Altay ırkına mensup oldukları konusunda yoğunlaşmaktadırlar.

İskitlerin Yaşam Tarzları

İskitler hakkında en detaylı bilgiler ise Herodot’un “Tarih” adlı eserinde karşımıza çıkmaktadır. Herodot burada İskitlerin hayat tarzı, komşu kavimler ile ilişkisi, gelenekleri, defin ve defin sonrası yapılan işlemler hakkında oldukça önemli bilgiler vermektedir. Bazı yazılanlar  destansı özellikler taşısa da verdiği bilgilerin çoğu yapılan arkeolojik ve filolojik çalışmalar ile desteklenmektedir. Herodot İskitler ile ilgili geniş bilgileri “Tarih” adlı eserinin dördüncü bölümde anlatmaktadır.

iskitler

İskitler göçebe bir topluluktur. Hayvan besleyiciliği yaşamlarının temelini oluşturduğundan yaşadıkları coğrafyada genellikle otlağı bol ve rutubeti az bir ova olmuştur. İskitler, hayvanlarının sayısı ve sağlığı kadar güçlüydüler. Yani hayvanların telef olması büyük bir felaketi beraberinde getirirdi. Göçebe bir hayat yaşayan İskitler, beraberinde götürdükleri arabaların içinde barınmaktaydılar. İskitlerin ekonomisi ise sığır, koyun ve at besiciliğine dayanmaktaydı. Hayvanları için uygun buldukları bölgelerde uzun süre yaşayan İskitler, değilse kendilerine yeni yurtlar aramaya koyulurdu. Bu göçlerin temel sebebi ise genelde mevsimler olurdu.

iskitler

İskitler beslenme ihtiyaçlarını ise genelde kaynatılmış et ve mayalanmış kısrak sütü (Kımız) ile karşılıyorlardı. İskitlerin iyi yaşamaktan zevk aldıkları, şişman, tembel ve şakacı oldukları da kimi kaynaklarda geçmektedir. Aynı zamanda vakitlerinin çoğunu şarap içerek, davul ve ud gibi telli çalgılar eşliğinde şarkı söyleyerek ve dans ederek geçirdiklerinden de bahsedilmektedir.

iskitler

İskitler savaşçılığa oldukça fazla önem veren bir topluluktu. Öyle ki İskit kadınları da erkekleri gibi savaşmayı öğrenirdi. Gerektiğinde ise erkekler ile birlikte savaşa katılırdı. İskitler poligamist yani çok kadınla evlilik yapıyorlardı. Baba hayatını kaybettiği zaman eşlerinden biri (bu çoğu zaman en sevdiği eş olurdu) diğer dünyada kocasına eşlik etsin diye ölmek zorundaydı. Kocası ile birlikte gömülürdü. Kalan eşlerini çoğu zaman oğlu miras olarak devralıyordu.

iskitler

İskitlerde Atın Önemi

İskitlerde atın yeri de oldukça büyüktü. İskitler  atlarını hem av ve savaşlarda hem de hızlıca bir bölgeden diğerine gitmek için kullanmışlardır. Diğer ağır işler içinde öküzlerden yararlanmayı tercih etmişlerdir. Tüm pazırık mezarlarında yapılan arkeolojik çalışmalarda sayıları 7 ila 14 arasında değişen at gömüleri bulunmuştur. Bunlar hayatı boyunca ölü beye ait olan atlardı ve bunlara binek atı da dahildi. İskitlerin inanışlarına göre öldükten sonrada yaşam vardı ve bey bu atları öldüğü zamanda kullanıyordu. İskit kadınlarına dahi öldüğü zaman kullanmaları için atlar temin edilmişti. Bu dönemde at besiciliğinin ve sayısının ne kadar çok olduğu bu mezar kalıntıları destekler niteliktedir.

 

Kaynaklar

Ekrem Memiş,  Atlı Kavimler Medeniyeti İskitlerin Tarihi

Herodot, Tarih, Çev. Burcu Uzunoğlu

İlhami Durmuş, İskitler (Sakalar)

Mehmet Dikici, Sakalar

Melyukova A.İ.  , “İskitler Ve Sarmatlar”,  Çev. İsenbike Togan, Erken İç Asya Tarihi, Ed. Denıs Sınor

Zaur Hasanov, “İskit Ve Türk-Moğol Halklarına Ait Aynı Gelenekler, Kültler ve Psikolojik Özellikler”, Çev. Bağdagül Musa

 

Diğer yazılarımızı okumak için tıklayınız.

Like
Like Love Haha Wow Sad Angry
155
Tags:

Armağan Çakır

Ortaçağ'a hayran bir adam...

5 1 vote
Article Rating
Subscribe
Bildir
guest
1 Yorum
Eskiler
En Yeniler Beğenilenler
Inline Feedbacks
View all comments
Zeyd
Zeyd
2 yıl önce

Müthiş