Henrietta Lacks ve HeLa Genomu

Ölümsüz olarak anılıyor Henrietta’nın hayatı olayın iç yüzü ise öyle tahmin edildiği gibi değil… HeLa Genomu ve ortaya çıkış hikayesi

Henrietta Lacks Kimdir?

Henrietta Lacks, Afrika kökenli Amerikalı bir tütün işçisidir. 5 yaşında çocuğu olan 31 yaşındaki Lacks, 29 Ocak 1951’de, vajinal kanama şikayeti ile John Hopkins Hastanesi’ne gider. Muayenede serfiksinde (rahim ağzı) habis adenom olduğu görülür. Üstelik bu kötü huylu tümörün metastaza yol açan son derece tehlikeli bir tümör olduğu anlaşılır. Öncelikle tümörden örnekler alınır ve kanser araştırmaları yapan Dr. George Gey’e gönderilir. O sırada Dr. Gey, stabil bir hücre dizisi keşfedebilme umuduyla ulaşabildiği tüm örnekleri toplamaktadır.

Gey, insan hücresini insan vücudu dışında geliştirebilmek gibi daha önce asla mümkün olmamış olağanüstü bir başarı peşindedir. O güne kadar yapılan deneylerde hiçbir insan hücresi, insan vücudu dışında birkaç günden daha uzun canlı kalamamıştır. Eğer insan vücudu dışında gelişebilen bir hücre dizi mümkün olsa araştırmalar bambaşka bir boyut kazanacak, bilim alanında büyük bir ilerleme kaydedilecekti. İnsan hücreleri insan vücudu dışında başka bir ortamda değişim gösteremediğinden çalışmalarını tamamlamayan Gey tam da aradığı şeyi genç kadının hücrelerinde buldu. Dr Gey Henrietta’dan İzinsiz ve habersiz bir şekilde kendisinden doku örneği aldı.

Keşfine Henrietta Lacks’ın isim ve soy isminin baş hecelerinin ismi olan HeLa’yı veren Gey, genç kadının hücresinin farklı ortamda da bölündüğünü gördüğünde yıllardır aradığı şeye ulaştı. Bu hücrelere Henrietta Lacks’in ismini kısmen de olsa gizlemek amacıyla HeLa adı verildi. HeLa genomu nedeni tamamen açıklanamayan bir şekilde insan vücudu dışında ölmeden çoğalmayı başardı ve günümüze kadar geldi. Bu sayede birçok hastalığın tanı ve tedavisinin önünü açtı. Hentrietta kanser ile olan savaşında belki yenik düştü fakat olağanüstü özelliğe sahip olan hücreleri birçok insanın hayata tutunmasını sağladı. Peki HeLa genomunun işlevi tam olarak ne gelin ona bakalım.

HeLa Genomu ve Tıptaki Neden Olduğu Değişiklikler

HeLa genomunun belirgin özelliği hiç şüphesiz normal hücreler 46 kromozoma sahipken, HeLa hücreleri 76-80 kromozoma sahip olmasıydı. Bunların her biri de HPV (Human Papillomavirus) nedeniyle çok sayıda mutasyona uğramıştı.

1. Araştırmacılar hücrelerin daha kolay hayatta kalabilmesini sağlayan şartları öğrendiler.

2. Polio virüsüne karşı (yani çocuk felcine yol açan virüs) geliştirilen aşılar hızlı bir şekilde HeLa virüsü üstünde denenebildi. Bu da büyük bir insan kitlesinin kurtulmasını sağladı.

3. HeLa hücrelerinden bazıları diğerlerinden farklı davranışta bulunuyordu. Araştırmalar bu sayede hücreleri ayrıştırmayı, izole etmeyi öğrendi ve bu gelişme tüp bebek tedavisi ve klonlamanın temelini oluşturdu.

4. HeLa üzerinde bir çalışma yapılırken yanlışlıkla hücrelerin üzerine bir kimyasal döküldü. Bu kaza sayesinde DNA’lar katlanarak kromozom halini aldı. Bu kaza ileride kullanılacak bir tekniğe zemin hazırladı ve insanlarda kromozom sayısının 23 çift olduğu saptandı.

İşte bu sebepten ötürü Henrietta Lacks’in hayatı ölümsüzlük ile ilişkilendiriliyor.

Diğer Bilim kategorisindeki yazılarımızı okumak için tıklayınız…