Büyük Selçuklu Devleti Bölüm 1

Türkiye Tarihinde birçok devlet kurulup yıkılmıştır. Bunlar arasında hiç şüphesiz en önemlisi Selçuklu Devleti’ydi. Selçuklular hem İran hem de Anadolu coğrafyasında adından sıkça söz ettiren bir devlet olmuştur. Onlar Türkmenlerin Anadolu coğrafyasına gelmesini ve burayı yurt edinmesini sağlamıştır. Osmanlılar bu topraklardaki hakimiyet sancağını Selçuklulardan almıştır demek çok da yanlış bir tabir olmaz.

SELÇUKLULAR

SELÇUKLULAR KİMDİR?

Oğuzlar, Üçok ve Bozok olmak üzere 24 Oğuz boyundan oluşuyorlardı. Selçuklular bu Oğuz boyunun Üçok kolunun Kınık boyundan idi. Bazı kaynaklar Kınıkların oldukça kalabalık olduğunu ve hatta Oğuz Yabguluğu’nu meydana getiren boy olduğunu söyler.

Oğuz Devleti’nin başındaki isme Yabgu denirdi. Yabgu bütün devlet işlerinden sorumlu olan kişi idi. Selçukların atası olan Dukak ise önemli ve kalabalık bir boy olan Kınık boyunun beyliğini ve Oğuz Yabgu Devleti’nin sübaşılık (ordu komutanı) görevini yürütüyordu. Dukak, Oğuz Devleti’nde Yabgu’dan sonra gelen önemli bir askeri ve siyasi mertebeye sahip olan kişiydi. Kaynaklar Dukak’ın güçlü ve kuvvetli olmasından dolayı  “Demir Yaylı” lakabı ile anıldığını belirtir.

Dukak ve Oğuz Yabgusu oldukça iyi anlaşan iki önemli kişiydi. Ancak bir gün Oğuz Yabgusu muhtemelen bir Müslüman ya da Türk coğrafyasına akın düzenlemek istemiş Dukak ise buna şiddetle karşı çıkmıştı. Aralarında ufak bir münakaşa yaşanmış fakat bu münakaşa çok uzun sürmemiş, ilişkileri tekrar eskisi gibi olmuştur.

Kaynaklar bize Dukak’ın Selçuk adında bir oğlu olduğunu söyler. O, oğlunu askeri ve idari bakımdan oldukça donanımlı bir şekilde yetiştirmişti. Dukak, ölene kadar sübaşılık görevini devam ettirmiş öldüğü zamanda yerine oğlu Selçuk geçmişti. Oda tıpkı babası gibi görevini en iyi şekilde idare etmiş ve Oğuz Devleti’nde önemli bir kişi haline gelmişti. Kaynaklar onun Oğuz Yabgusu’nun yanına istediği zaman girip çıktığını belirtir.

CEND’E GÖÇ

“Selçuk, Yabgu Devleti’nde kısa sürede ün sahibi oldu. Gün geçtikçe Yabgu’nun Selçuk’a teveccühü artıyordu. Selçuk’un yükselişini kıskanan devlet erkanı Yabgu’nun hatununu da etkilediler. Nitekim bir gün adet üzere saraya gelen Selçuk, ileri geçip Yabgu’nun hemen yanı başına oturunca hatun bu davranışı Yabgu’ya karşı bir saygısızlık olarak değerlendirip kocasına Selçuk’un kendisi için tehlike olacağını söyledi, onu ortadan kaldırmaya teşvik ve ikna etti.” (Ali Öngül, Selçuklular Tarihi-1)

Yaşananların da etkisiyle Yabgu Selçuk’a karşı cephe almaya başlamıştı. Bütün bu olan bitenden haberdar olan Selçuk ise boyunun ileri gelenlerini toplayıp, onların da fikrini alarak Yengikent bölgesinden Cend’e göç etmeye karar verdi. Bazı kaynaklar ise Selçuk’un göçünün Kıpçak baskısı, yer darlığı ve otlak yetersizliğinden de kaynakladığını belirtir.

“Seyhun Nehri’nin Aral Gölü’ne döküldüğü noktaya yakın bir konumda olup günümüzde Kazakistan’ın Kızılorda eyaletinin sınırları içerisinde bulunan Cend şehri, Müslümanlarla gayrimüslim Türkler arasındaki sınır şehirlerinden biriydi. Rivayetlere göre, o dönemde burada yaşayan nüfus ağırlıklı olarak Müslümandı. Gayrimüslim Oğuz Yabgusu’na tabiydiler ve ona vergi ödüyorlardı.” (Mustafa Alican, Selçuklular)

Selçuk Cend’e geldikten bir süre sonra boyun ileri gelen beylerini toplayarak İslam dinine geçmek istediğini belirtmiş. Uzun müzakereler ve tartışmalardan sonra civardaki baskın dinin de İslam olmasından dolayı Selçuk,  kendisine bağlı boyuyla birlikte İslam dinine geçmiştir. Selçuk Bey ve obasının İslam dinine geçmesi, Türk-İslam tarihi açısından çok önemli bir dönüm noktasıdır.

Selçuk, İslam dinine geçtikten sonra Cend ve civarındaki Müslümanlardan yıllık vergi alan Oğuz Yabgusu’na, “Müslüman kâfire vergi vermez” diyerek karşı çıkmıştır. Bu olaydan sonra Oğuz Yabgusu Selçuk üzerine asker göndermiş ancak bu savaşın galibi Selçuk olmuştur. Yaşanan hadiselerden sonra Selçuk ve obası civardaki Türkmen obalarının gözünde yükselişe geçmiştir. Çoğu Türkmen obası Oğuz Yabgusu karşısında başarı sağlayan Selçuk Bey’in obasına gelerek, ona katılıyordu. Selçuk ve obasının şöhreti günden güne artıyor ve onun yanına gelip ona katılan Türkmen obaları sayesinde Selçuk ve obası büyüyerek güçleniyordu.   

Diğer Tarih yazılarımızı okumak için tıklayınız.